మొట్ట మొదటిగా అందరికి నమస్కారము. అయోధ్యాకాండ ఏకచత్వారింశః సర్గ రామాయణంలోని ఒక ముఖ్యమైన అధ్యాయం. ఈ సర్గలో, రాముడు తన పిత దశరథ మహారాజు మరణ వార్త తెలుసుకుంటాడు. ఈ వార్త రాముడు, సీత మరియు లక్ష్మణులను మరింత దుఃఖంలోకి నెట్టివేస్తుంది. ఈ సర్గలో, రాముడు తన పిత ను స్మరించుకుంటూ, ఆయనతో గడిపిన అనుభవాలను తలుచుకుంటాడు. ఇది రాముడి వ్యక్తిత్వంలోని మరిన్ని పార్శ్వాలను మరియు అతని జీవితంలో కష్టకాలాలను పరిచయం చేస్తుంది. ఈ సంఘటనలు, రాముడి ధైర్యం, విధి నిష్ఠను, మరియు అతని ధార్మికతను ప్రతిఫలింపజేస్తాయి.
నగరసంక్షోభః
తస్మింస్తు పురుషవ్యాఘ్రే వినిర్యాతే కృతాంజలౌ |
ఆర్తశబ్దోఽథ సంజజ్ఞే స్త్రీణామంతఃపురే మహాన్ ||
1
అనాథస్య జనస్యాస్య దుర్బలస్య తపస్వినః |
యో గతిః శరణం చాసీత్స నాథః క్వను గచ్ఛతి ||
2
న క్రుధ్యత్యభిశప్తోఽపి క్రోధనీయాని వర్జయన్ |
క్రుద్ధాన్ప్రసాదయన్సర్వాన్సమదుఃఖః క్వచిద్గతః ||
3
కౌసల్యాయాం మహాతేజాః యథా మాతరి వర్తతే |
తథా యో వర్తతేఽస్మాసు మహాత్మా క్వ ను గచ్ఛతి ||
4
కైకేయ్యా క్లిశ్యమానేన రాజ్ఞా సంచోదితో వనమ్ |
పరిత్రాతా జనస్యాస్య జగతః క్వ ను గచ్ఛతి ||
5
అహో నిశ్చేతనో రాజా జీవలోకస్య సంప్రియమ్ |
ధర్మ్యం సత్యవ్రతం రామం వనవాసే ప్రవత్స్యతి ||
6
ఇతి సర్వా మహిష్యస్తాః వివత్సా ఇవ ధేనవః |
రురుదుశ్చైవ దుఃఖార్తాః సస్వరం చ విచుక్రుశుః ||
7
స తమంతఃపురే ఘోరమార్తశబ్దం మహీపతిః |
పుత్రశోకాభిసంతప్తః శ్రుత్వా చాసీత్సుదుఃఖితః ||
8
నాగ్నిహోత్రాణ్యహూయంత నాపచన్గృహమేధినః |
అకుర్వన్న ప్రజాః కార్యం సూర్యశ్చాంతరధీయత ||
9
వ్యసృజన్కబలాన్నాగాః గావో వత్సాన్నపాయయన్ |
పుత్రం ప్రథమజం లబ్ధ్వా జననీ నాభ్యనందత ||
10
త్రిశంకుర్లోహితాంగశ్చ బృహస్పతిబుధావపి |
దారుణాః సోమమభ్యేత్య గ్రహాః సర్వే వ్యవస్థితాః ||
11
నక్షత్రాణి గతార్చీంషి గ్రహాశ్చ గతతేజసః |
విశాఖాస్తు సధూమాశ్చ నభసి ప్రచకాశిరే ||
12
కాలికానిలవేగేన మహోదధిరివోత్థితః |
రామే వనం ప్రవ్రజితే నగరం ప్రచచాల తత్ ||
13
దిశః పర్యాకులాః సర్వాస్తిమిరేణేవ సంవృతాః |
న గ్రహో నాపి నక్షత్రం ప్రచకాశే న కించన ||
14
అకస్మాన్నాగరః సర్వో జనో దైన్యముపాగమత్ |
ఆహారే వా విహారే వా న కశ్చిదకరోన్మనః ||
15
శోకపర్యాయసంతప్తః సతతం దీర్ఘముచ్ఛ్వసన్ |
అయోధ్యాయాం జనః సర్వః శుశోచ జగతీపతిమ్ ||
16
బాష్పపర్యాకులముఖో రాజమార్గగతో జనః |
న హృష్టః లక్ష్యతే కశ్చిత్సర్వః శోకపరాయణః ||
17
న వాతి పవనః శీతో న శశీ సౌమ్యదర్శనః |
న సూర్యస్తపతే లోకం సర్వం పర్యాకులం జగత్ ||
18
అనర్థినః సుతాః స్త్రీణాం భర్తారో భ్రాతరస్తథా |
సర్వే సర్వం పరిత్యజ్య రామమేవాన్వచింతయన్ ||
19
యే తు రామస్య సుహృదః సర్వే తే మూఢచేతసః |
శోకభారేణ చాక్రాంతాః శయనం న జుహుస్తదా ||
20
తతస్త్వయోధ్యా రహితా మహాత్మనా
పురందరేణేవ మహీ సపర్వతా |
చచాల ఘోరం భయశోకపీడితా
సనాగయోధాశ్వగణా ననాద చ ||
21
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకియే ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాండే ఏకచత్వారింశః సర్గః ||
Ayodhya Kanda Sarga 41 Meaning In Telugu
ఎప్పుడైతే రాముడు అంత:పురస్త్రీలకు అందరికీ నమస్కరించి బయటు దేరాడో, వారందరూ ఏడవడం మొదలుపెట్టారు.
“ఇంత కాలమూ రాముడు మాకు రక్షకుడుగా ఉండేవాడు. ఆ రాముడు ఇప్పుడు ఏడీ! మనము ఎలా బతకాలి!” అని వాపోతున్నారు. రాముని మంచి గుణములను తలచుకుంటూ ఏడుస్తున్నారు.
“రాముడికి అసలు కోపమే రాదు. ఎవరి మీద కోపగించడు. ఒకవేళ ఎవరన్నా రాముని మీద కోపించిన, తిరిగి వారి మీద కోపింపడు. అటువంటి ఉత్తముడు రాముడు. అందరి కష్టసుఖములు తనవిగా అనుకొని ఆదరించెడి వాడు రాముడు. రాముడు తన తల్లి కౌసల్యను ఏ మాదిరి ఆదరించేవాడో మా అందరిని కూడా అంతే గౌరవంతో ఆదరించేవాడు. ఈ నాడు ఈ కైకేయి వలన మాకు రాముని అండలేకుండా పోయింది. అయినా కైక వరాలు కోరిందే అనుకో. మహారాజుగారు ఏదో ఒక వరం ఇచ్చి సరిపుచ్చవచ్చుకదా. ఆమె మాట విని రాముని వనములకు పంపాలా! బుద్ధిలేకపోతే సరి!” అని దశరథుని కూడా నిందిస్తున్నారు.
అసలే రాముడు అడవులకుపోయిన దుఃఖంతో ఉన్న దశరథునికి అంత:పుర స్త్రీల సూటిపోటీ మాటలు భరించరానివిగా ఉన్నాయి. కానీ ఏమీ అనలేడు. తను చేసిన పని అటువంటిది కదా!
రాముడు లేని అయోధ్యలో బ్రాహ్మణులు అగ్నిహోత్రములు వెలిగించలేదు. ఎవరి ఇంట్లో కూడా పొయ్యి వెలిగించలేదు. రాముడే లేని మాకు అన్నము ఎందుకు అని అనుకున్నారు ప్రజలు. వారి మూలపురుషుడైన సూర్యుడు కూడా మొహం చాటేసాడా అన్నట్టు ఆకాశంలో మబ్బులు కమ్ముకున్నాయి. ఏనుగులు ఆహారం తీసుకోలేదు. ఆవులు తమ దూడలకు పాలు ఇవ్వలేదు.
అయోధ్యలో ఉన్న ప్రజలలో ఎవరి మొహంలోనూ సంతోషము ఆనందమూ కనపడలేదు. అందరూ రాముని గురించే ఆలోచిస్తున్నారు. అయోధ్యావాసులందరూ తమ తమ దైనందిన పనులు చెయ్యడంలో ఆసక్తి చూపడం లేదు. రామునికి ఏమవు తుందో ఏమో అని దిగులుతో ఉన్నారు. ఇంక రాముని స్నేహితులు అయితే ఏకంగా మంచానికి అతుక్కుపోయారు. లేవడానికి కూడా వారికి ఓపిక లేదు. రాముడు లేని అయోధ్య ప్రాణం లేని శరీరంలాగా తయారయింది. రాముని వియోగము భరించలేక అయోధ్యలోని ప్రజలేకాదు, పశువులు, ఏనుగులు, గుర్రములు, పక్షులు కూడా ఆహారం ముట్టకుండా విలపిస్తున్నాయి.
శ్రీమద్రామాయణము
అయోధ్యాకాండము నలుబదిఒకటవ సర్గ సంపూర్ణము
ఓం తత్సత్ ఓం తత్సత్ ఓం తత్సత్.