మొట్ట మొదటిగా అందరికి నమస్కారము. ఇది రామాయణం బాలకాండలోని 22వ సర్గ. ఈ సర్గలో, విష్వామిత్రుడు రాముడు, లక్ష్మణులతో కలిసి మిథిలాపురికి చేరుకుంటారు. మిథిలాపురి చేరుకున్న తరువాత, వారు జనక మహారాజు నిర్వహించిన శివధనుర్థ్సవం గురించి తెలుసుకుంటారు. శివధనుస్సు ఒక మహా శక్తివంతమైన విల్లు, దానిని ఎవరైతే తీరిగించగలరో, ఆ వ్యక్తి సీతాదేవిని వరించవచ్చు. ఈ విషయం రాముడికి తెలిసిన వెంటనే, ఆయన ధనుస్సును చూడాలని ఆసక్తి చూపిస్తాడు.
విద్యాప్రదానమ్
తథా వసిష్ఠే బ్రువతి రాజా దశరథః సుతమ్ |
ప్రహృష్టవదనో రామమాజుహావ సలక్ష్మణమ్ ||
1
కృతస్వస్త్యయనం మాత్రా పిత్రా దశరథేన చ |
పురోధసా వసిష్ఠేన మంగలైరభిమంత్రితమ్ ||
2
స పుత్రం మూర్ధ్న్యుపాఘ్రాయ రాజా దశరథః ప్రియమ్ |
దదౌ కుశికపుత్రాయ సుప్రీతేనాంతరాత్మనా ||
3
తతో వాయుః సుఖస్పర్శో విరజస్కో వవౌ తదా |
విశ్వామిత్రగతం దృష్ట్వా రామం రాజీవలోచనమ్ ||
4
పుష్పవృష్టిర్మహత్యాసీద్దేవదుందుభినిఃస్వనైః |
శంఖదుందుభినిర్ఘోషః ప్రయాతే తు మహాత్మని ||
5
విశ్వామిత్రో యయావగ్రే తతో రామో మహాయశాః |
కాకపక్షధరో ధన్వీ తం చ సౌమిత్రిరన్వగాత్ ||
6
కలాపినౌ ధనుష్పాణీ శోభయానౌ దిశో దశ |
విశ్వామిత్రం మహాత్మానం త్రిశీర్షావివ పన్నగౌ |
అనుజగ్మతురక్షుద్రౌ పితామహమివాశ్వినౌ ||
7
తదా కుశికపుత్రం తు ధనుష్పాణీ స్వలంకృతౌ |
బద్ధగోధాంగులిత్రాణౌ ఖడ్గవంతౌ మహాద్యుతీ ||
8
కుమారౌ చారువపుషౌ భ్రాతరౌ రామలక్ష్మణౌ |
అనుయాతౌ శ్రియా జుష్టౌ శోభయేతామనిందితౌ ||
9 [దీప్త్యా]
స్థాణుం దేవమివాచింత్యం కుమారావివ పావకీ |
అధ్యర్ధయోజనం గత్వా సరయ్వా దక్షిణే తటే ||
10
రామేతి మధురాం వాణీం విశ్వామిత్రోఽభ్యభాషత |
గృహాణ వత్స సలిలం మా భూత్కాలస్య పర్యయః ||
11
మంత్రగ్రామం గృహాణ త్వం బలామతిబలాం తథా |
న శ్రమో న జ్వరో వా తే న రూపస్య విపర్యయః ||
12
న చ సుప్తం ప్రమత్తం వా ధర్షయిష్యంతి నైరృతాః |
న బాహ్వోః సదృశో వీర్యే పృథివ్యామస్తి కశ్చన ||
13
త్రిషు లోకేషు వై రామ న భవేత్సదృశస్తవ |
న సౌభాగ్యే న దాక్షిణ్యే న జ్ఞానే బుద్ధినిశ్చయే ||
14
నోత్తరే ప్రతివక్తవ్యే సమో లోకే తవానఘ |
ఏతద్విద్యాద్వయే లబ్ధే భవితా నాస్తి తే సమః ||
15
బలా చాతిబలా చైవ సర్వజ్ఞానస్య మాతరౌ |
క్షుత్పిపాసే న తే రామ భవిష్యేతే నరోత్తమ ||
16
బలామతిబలాం చైవ పఠతస్తవ రాఘవ |
[* గృహాణ సర్వలోకస్య గుప్తయే రఘునందన | *]
విద్యాద్వయమధీయానే యశశ్చాప్యతులం త్వయి ||
17
పితామహసుతే హ్యేతే విద్యే తేజఃసమన్వితే |
ప్రదాతుం తవ కాకుత్స్థ సదృశస్త్వం హి ధర్మిక ||
18
కామం బహుగుణాః సర్వే త్వయ్యేతే నాత్ర సంశయః |
తపసా సంభృతే చైతే బహురూపే భవిష్యతః ||
19
తతో రామో జలం స్పృష్ట్వా ప్రహృష్టవదనః శుచిః |
ప్రతిజగ్రాహ తే విద్యే మహర్షేర్భావితాత్మనః ||
20
విద్యాసముదితో రామః శుశుభే భూరివిక్రమః |
సహస్రరశ్మిర్భగవాన్ శరదీవ దివాకరః ||
21
గురుకార్యాణి సర్వాణి నియుజ్య కుశికాత్మజే |
ఊషుస్తాం రజనీం తీరే సరయ్వాః సుసుఖం త్రయః ||
22
దశరథనృపసూనుసత్తమాభ్యాం
తృణశయనేఽనుచితే సహోషితాభ్యామ్ |
కుశికసుతవచోఽనులాలితాభ్యాం
సుఖమివ సా విబభౌ విభావరీ చ ||
23
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే బాలకాండే ద్వావింశః సర్గః ||
Balakanda Sarga 22 Meaning In Telugu
వసిష్ఠుని మాటలకు ఎంతో సంతోషించాడు దశరథుడు. వెంటనే స్వయంగా వెళ్లి రాముని, రాముని వెంట లక్ష్మణుని సభా భవనము నకు తీసుకొని వచ్చాడు. కౌసల్య, సుమిత్ర, దశరథుడు కలిసి రామునికి లక్ష్మణునికి మంగళాచరణము చేసారు. తమ పుత్రులను ప్రియమారా ముద్దులు పెట్టుకున్నారు. దశరథుడు రాముని, లక్ష్మణుని విశ్వామిత్రుని చేతిలో పెట్టాడు. రాముడు, లక్ష్మణుడు వెంట నడువగా, విశ్వామిత్రుడు సభాభవనము నుండి బయలుదేరాడు.
ముందు విశ్వామిత్రుడు నడుస్తున్నాడు, ఆయన వెనుక కోదండము చేతబూని కోదండ రాముడు, రాముని వెనుక ధనుర్ధారియైన లక్ష్మణుడు నడుస్తున్నారు. విశ్వామిత్రుడు రామలక్ష్మణులతో సహా ఒకటిన్నర యోజనములు నడిచాడు. వారందరూ సరయూ నదికి దక్షిణ ప్రాంతమునకు చేరుకున్నారు.
అప్పుడు విశ్వామిత్రుడు రాముని “రామా!” అంటూ ప్రేమగా పిలిచాడు. రాముడు విశ్వామిత్రుని దగ్గరగా వచ్చాడు.
“రామా! నీవు ఆచమనము చేసి నా దగ్గరకు రా! నీకు బల, అతిబల అనే విద్యలను ఉపదేశిస్తాను. ఈ విద్యలను నీవు నేర్చుకుంటే నీకు ఆకలి, దప్పిక, శ్రమ, జ్వరము, ఉండవు.. నిన్ను ఎలాంటి రాక్షసులు కూడా ఏమీ చేయలేరు. రామా! నీవు ఈ విద్యలు నేర్చుకుంటే నీ తో సమానమైన వీరుడు, పరాక్రమ వంతుడు ముల్లోకములలో ఉండడు.
రామా! సౌభాగ్యమునందు గానీ, సామర్ధ్యము నందు గానీ, జ్ఞానము నందు గానీ, బుద్ధి యందు గానీ, నీతో సమానమైన వాడు ముల్లోకములలో లేడు. దానికి తోడు నీవు ఈ బల, అతిబల అనే విద్యలు నేర్చుకుంటే, నీతో సమానమైన వాడు వర్తమానములో గానీ, భవిష్యత్తులో గాని ఉండడు, ఉండబోడు. ఈ విద్యలు బ్రహ్మదేవునిచే సృష్టింపబడినవి, వాటిని అభ్యసించుటకు నీవే తగినవాడవు.” అని పలికాడు విశ్వామిత్రుడు.
ఆ మాటలను సావధానంగా విన్న రాముడు వెంటనే ఆచమనము చేసి విశ్వామి ముందు కూర్చున్నాడు. నిశ్చలమైన మనస్సుతో రాముడు విశ్వామిత్రుని వద్ద నుండి బల, అతిబల అనే విద్యలను స్వీకరించాడు. ఆ రోజు రాత్రి విశ్వామిత్రుడు, రామలక్ష్మణులతో కలిసి సరయూ తీరమున విశ్రమించాడు. అంతకు ముందు అలవాటు లేని దర్భ చాపలపై పడుకొనుటకు రామ లక్ష్మణులు కొంచం ఇబ్బంది పడ్డారు. కాని విశ్వామిత్రుడు వారిని బుజ్జగించి పడుకోబెట్టాడు.
ఇది వాల్మీకి విరచిత
రామాయణ మహాకావ్యములో
బాలకాండలో ఇరవై రెండవ సర్గ సంపూర్ణము.
ఓం తత్సత్ ఓంతత్సత్ ఓంతత్సత్