కిష్కింధాకాండలో పంచమ సర్గలో, సుగ్రీవుడు తన వానర సైన్యాన్ని నాలుగు దిశల్లో సీతాన్వేషణకు పంపిస్తాడు. హనుమంతుడు, ఆంజనేయుడు, జాంబవంతుడు, అంగదుడు మొదలైన ప్రముఖులు అన్వేషణలో పాల్గొంటారు. హనుమంతుడికి రాముడు సీతదేవి కనిపిస్తే ఇచ్చేందుకు తన ఉంగరాన్ని ఇస్తాడు. వానరులు ప్రతి కొండ, అడవి, సముద్రం వెతుకుతారు. ఈ సమయంలో సీతదేవి లక్షణాలను వివరించటం ద్వారా రాముడు హనుమంతుడికి ముఖ్యమైన సూచనలు ఇస్తాడు. అన్వేషణ బృందం దక్షిణ దిశగా పయనిస్తుంది, హనుమంతుడు తన శక్తిని వినియోగించి, సముద్రాన్ని దాటి లంకకు చేరుకోవడానికి సన్నద్ధమవుతాడు. ఈ సర్గలో అన్వేషణకు సంబంధించిన ప్రణాళికలు, స్నేహబంధం మరియు ధైర్యం ప్రాముఖ్యత వహిస్తాయి.
సుగ్రీవసఖ్యమ్
ఋశ్యమూకాత్తు హనుమాన్ గత్వా తు మలయం గిరిమ్ |
ఆచచక్షే తదా వీరౌ కపిరాజాయ రాఘవౌ || ౧ ||
అయం రామో మహాప్రాజ్ఞః సంప్రాప్తో దృఢవిక్రమః |
లక్ష్మణేన సహ భ్రాత్రా రామోఽయం సత్యవిక్రమః || ౨ ||
ఇక్ష్వాకూణాం కులే జాతో రామో దశరథాత్మజః |
ధర్మే నిగదితశ్చైవ పితుర్నిర్దేశపారగః || ౩ ||
తస్యాస్య వసతోఽరణ్యే నియతస్య మహాత్మనః |
రావణేన హృతా భార్యా స త్వాం శరణమాగతః || ౪ ||
రాజసూయాశ్వమేధైశ్చ వహ్నిర్యేనాభితర్పితః |
దక్షిణాశ్చ తథోత్సృష్టా గావః శతసహస్రశః || ౫ ||
తపసా సత్యవాక్యేన వసుధా యేన పాలితా |
స్త్రీహేతోస్తస్య పుత్రోఽయం రామస్త్వాం శరణం గతః || ౬ ||
భవతా సఖ్యకామౌ తౌ భ్రాతరౌ రామలక్ష్మణౌ |
ప్రతిగృహ్యార్చయస్వైతౌ పూజనీయతమావుభౌ || ౭ ||
శ్రుత్వా హనుమతో వాక్యం సుగ్రీవో హృష్టమానసః |
భయం చ రాఘవాద్ఘోరం ప్రజహౌ విగతజ్వరః || ౮ ||
స కృత్వా మానుషం రూపం సుగ్రీవః ప్లవగర్షభః |
దర్శనీయతమో భూత్వా ప్రీత్యా ప్రోవాచ రాఘవమ్ || ౯ ||
భవాన్ ధర్మవినీతశ్చ విక్రాంతః సర్వవత్సలః |
ఆఖ్యాతా వాయుపుత్రేణ తత్త్వతో మే భవద్గుణాః || ౧౦ ||
తన్మయైవైష సత్కారో లాభశ్చైవోత్తమః ప్రభో |
యత్త్వమిచ్ఛసి సౌహార్దం వానరేణ మయా సహ || ౧౧ ||
రోచతే యది వా సఖ్యం బాహురేష ప్రసారితః |
గృహ్యతాం పాణినా పాణిర్మర్యాదా బధ్యతాం ధ్రువా || ౧౨ ||
ఏతత్తు వచనం శ్రుత్వా సుగ్రీవేణ సుభాషితమ్ |
స ప్రహృష్టమనా హస్తం పీడయామాస పాణినా || ౧౩ ||
హృద్యం సౌహృదమాలంబ్య పర్యష్వజత పీడితమ్ |
తతో హనూమాన్ సంత్యజ్య భిక్షురూపమరిందమః || ౧౪ ||
కాష్ఠయోః స్వేన రూపేణ జనయామాస పావకమ్ |
దీప్యమానం తతో వహ్నిం పుష్పైరభ్యర్చ్య సత్కృతమ్ || ౧౫ ||
తయోర్మధ్యేఽథ సుప్రీతో నిదధే సుసమాహితః |
తతోఽగ్నిం దీప్యమానం తౌ చక్రతుశ్చ ప్రదక్షిణమ్ || ౧౬ ||
సుగ్రీవో రాఘవశ్చైవ వయస్యత్వముపాగతౌ |
తతః సుప్రీతమనసౌ తావుభౌ హరిరాఘవౌ || ౧౭ ||
అన్యోన్యమభివీక్షంతౌ న తృప్తిముపజగ్మతుః |
త్వం వయస్యోఽసి మే హృద్యో హ్యేకం దుఃఖం సుఖం చ నౌ || ౧౮ ||
సుగ్రీవం రాఘవో వాక్యమిత్యువాచ ప్రహృష్టవత్ |
తతః స పర్ణబహులాం ఛిత్త్వా శాఖాం సుపుష్పితామ్ || ౧౯ ||
సాలస్యాస్తీర్య సుగ్రీవో నిషసాద సరాఘవః |
లక్ష్మణాయాథ సంహృష్టో హనుమాన్ ప్లవగర్షభః || ౨౦ ||
శాఖాం చందనవృక్షస్య దదౌ పరమపుష్పితామ్ |
తతః ప్రహృష్టః సుగ్రీవః శ్లక్ష్ణం మధురయా గిరా || ౨౧ ||
ప్రత్యువాచ తదా రామం హర్షవ్యాకులలోచనః |
అహం వినికృతో రామ చరామీహ భయార్దితః || ౨౨ ||
హృతభార్యో వనే త్రస్తో దుర్గమే తదుపాశ్రితః |
సోఽహం త్రస్తో వనే భీతో వసామ్యుద్భ్రాంతచేతనః || ౨౩ ||
వాలినా నికృతో భ్రాత్రా కృతవైరశ్చ రాఘవ |
వాలినో మే మహాభాగ భయార్తస్యాభయం కురు || ౨౪ ||
కర్తుమర్హసి కాకుత్స్థ భయం మే న భవేద్యథా |
ఏవముక్తస్తు తేజస్వీ ధర్మజ్ఞో ధర్మవత్సలః || ౨౫ ||
ప్రత్యభాషత కాకుత్స్థః సుగ్రీవం ప్రహసన్నివ |
ఉపకారఫలం మిత్రం విదితం మే మహాకపే || ౨౬ ||
వాలినం తం వధిష్యామి తవ భార్యాపహారిణమ్ |
అమోఘాః సూర్యసంకాశా మమైతే నిశితాః శరాః || ౨౭ ||
తస్మిన్ వాలిని దుర్వృత్తే నిపతిష్యంతి వేగితాః |
కంకపత్రప్రతిచ్ఛన్నా మహేంద్రాశనిసన్నిభాః || ౨౮ ||
తీక్ష్ణాగ్రా ఋజుపర్వాణాః సరోషా భుజగా ఇవ |
తమద్య వాలినం పశ్య క్రూరైరాశీవిషోపమైః || ౨౯ ||
శరైర్వినిహతం భూమౌ వికీర్ణమివ పర్వతమ్ |
స తు తద్వచనం శ్రుత్వా రాఘవస్యాత్మనో హితమ్ |
సుగ్రీవః పరమప్రీతః సుమహద్వాక్యమబ్రవీత్ || ౩౦ ||
తవ ప్రసాదేన నృసింహ రాఘవ
ప్రియాం చ రాజ్యం చ సమాప్నుయామహమ్ |
తథా కురు త్వం నరదేవ వైరిణం
యథా న హింస్యాత్ స పునర్మమాగ్రజః || ౩౧ ||
సీతాకపీంద్రక్షణదాచరాణాం
రాజీవహేమజ్వలనోపమాని |
సుగ్రీవరామప్రణయప్రసంగే
వామాని నేత్రాణి సమం స్ఫురంతి || ౩౨ ||
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే కిష్కింధాకాండే పంచమః సర్గః || ౫ ||
Kishkindha Kanda Sarga 5 Meaning In Telugu
హనుమంతుడు రామలక్ష్మణులను తన బుజముల మీద ఎక్కించుకొని ఋష్యమూక పర్వతము నుండి మలయ పర్వతమునకు తీసుకొని వెళ్లాడు. రామలక్ష్మణులను మలయ పర్వతము మీద దించి, సుగ్రీవుని వద్దకు వెళ్లాడు.
“ఓ సుగ్రీవా! వీరు రాముడు లక్ష్మణుడు అనే పేర్లు గల రాజకుమారులు. నేనే వీరిని నా వెంట తీసుకొని వచ్చాను. రాముడు మహా పరాక్రమ వంతుడు. రాముడు ఇక్ష్వాకు వంశములో పుట్టిన వాడు. ధర్మము తెలిసిన వాడు. దశరథుని కుమారుడు. తండ్రి ఆజ్ఞప్రకారము వనవాసము చేస్తున్నాడు. రాముడు వనవాసము చేయుచుండగా రావణుడు అనే రాక్షసుడు ఈయన భార్య సీతను అపహరించాడు. ఆ రాముడు ప్రస్తుతము నీ శరణు కోరుతున్నాడు. రాముడు, లక్ష్మణుడు నీతో స్నేహము చేయవలెనని అభిలషిస్తున్నారు. వీరి స్నేహమును అంగీకరించు. దీని వలన మీ ఇద్దరికీ లాభము చేకూరుతుంది. వీరిరువురూ పూజింప తగిన వారు. వీరిని మిత్రులుగా స్వీకరించి పూజించు.” అని పలికాడు హనుమంతుడు.
ఆ మాటలు విన్న సుగ్రీవుడు చాలా సంతోషించాడు.
రాముని చూచి ఇలా అన్నాడు. “ఓ రామా! మీ గుణగణముల గురించి హనుమంతుడు నాతో చెప్పాడు. మీరు ఉత్తమ మానవులు. నేను వానరుడను. ఈ వానరుడితో స్నేహము కోరుతున్నారంటే, ఇది మీరు నాకు చేస్తున్న సత్కారముగా భావిస్తున్నాను. మీకు నాతో స్నేహం చేయడం ఇష్టం అయితే, నా చేతులు మీకోసం చాస్తున్నాను. మీ చేతితో నా చేతిని తాకండి. కరచాలనం చెయ్యండి.” అని అన్నాడు సుగ్రీవుడు.
సుగ్రీవుడు పలికిన పలుకులు విన్న రాముడు చాలా సంతోషించాడు. సుగ్రీవుని హస్తము పట్టుకున్నాడు. సుగ్రీవునితో స్నేహం అంగీకరించాడు. సుగ్రీవుని గాఢంగా కౌగలించుకున్నాడు. ఈ సన్నివేశము చూచి హనుమంతుడు చాలా ఆనందించాడు. రెండు కర్రలతో నిప్పుపుట్టించాడు. అగ్ని రగిల్చాడు. ఆ అగ్నిని రాముడు సుగ్రీవుని మధ్య ఉంచాడు. రాముడు, సుగ్రీవుడు ఆ అగ్ని చుట్టు ప్రదక్షిణము చేసారు. అగ్నిసాక్షిగా రాముడు సుగ్రీవులు మిత్రులయ్యారు.
సుగ్రీవుడు రామునితో ఇలా అన్నాడు. “మనము ఇద్దరమూ సమానమైన దు:ఖములో ఉన్నాము. ఒకరి దు:ఖములను ఒకరం పంచుకుందాము. ఇకమీదట మన సుఖదు:ఖములను సమానంగా పంచుకుందాము.” అని అన్నాడు సుగ్రీవుడు. సుగ్రీవుడు పక్కనే ఉన్న సాల వృక్షము నుండి ఒక కొమ్మను విరిచాడు. కింద పరిచాడు. రాముడు సుగ్రీవుడు దాని మీద కూర్చున్నారు. తరువాత హనుమంతుడు ఒక చందన వృక్షము కొమ్మను తెచ్చి లక్ష్మణునికి కానుకగా ఇచ్చాడు. సుగ్రీవుడు రాముని చూచి ఇలా అన్నాడు.
“ఓ రామా! నా అన్న వాలి నన్ను చాలా అవమానించాడు. నాతో శతృత్వము పెంచుకున్నాడు. నా నుండి నా భార్యను లాక్కున్నాడు. నన్ను రాజ్యము నుండి తరిమేసాడు. నేను, నా అన్న వాలికి భయపడి, అపరిమిత మైన దుఃఖమును అనుభవిస్తూ, ఈ ఋష్యశృంగ పర్వతము మీద నివసిస్తున్నాను. రామా! ఇప్పుడు నాకు నీ అభయము కావాలి. నాకు వాలి నుండి రక్షణ కావాలి. నా రాజ్యము నాకు కావాలి. నా భార్య నాకు కావాలి. ఇదంతా నీ వల్లే జరగాలి.” అని అన్నాడు సుగ్రీవుడు.
రాముడు సుగ్రీవుని మాటలకు నవ్వుతూ ఇలా అన్నాడు. “నేను నీకు తప్పకుండా సాయము చేస్తాను. నీ భార్యను అపహరించిన వాలిని చంపి నీ భార్యను నీకు తెచ్చి అప్పగిస్తాను. ఈ బాణములు చూచావు కదా. ఇవి అమోఘమైనవి. వీటితో వాలిని వధిస్తాను.” అని అన్నాడు రాముడు.
రాముని మాటలు విని సుగ్రీవుడు పరమానంద భరితుడయ్యాడు. “ఓ రామా! నీ మాటలు వింటుంటే నాకు నా భార్యను తిరిగి పొందినంత ఆనందంగా ఉంది. నాకు వాలి వలన కలిగిన భయాన్ని శాశ్వతంగా తొలగించు. వాలి నన్ను మరలా ఎటువంటి బాధ పెట్టకుండా చెయ్యి” అని అన్నాడు సుగ్రీవుడు.
శ్రీమద్రామాయణము
కిష్కింధా కాండము ఐదవ సర్గ సంపూర్ణము
ఓం తత్సత్ ఓం తత్సత్ ఓం తత్సత్